column Johanna Priester – nieuw leven
Tekst Johanna Priester | beeld hansjorg-keller unsplash
Een groot vel papier voor mijn neus, krijtjes liggen op tafel. Ik pak… dié kleur, en breng er dáár iets van aan. Een paar uur later is mijn tekening klaar. Is het een nieuwe tekening? Of niet? Wanneer begint nieuw eigenlijk, en wanneer is het nieuwtje er vanaf?
Het moet iets met het scheppingsproces zelf te maken hebben. Iets is nieuw als we het nog niet kennen, het ons verwondert of als we zelf geprikkeld worden in ons scheppende vermogen. Een jong kind vindt het heerlijk om iets steeds opnieuw te horen of te doen, elke keer weer even enthousiast. Al doende vormt het verloop van een liedje of spelletje zo een nieuw weefdraadje in zijn levensstroom. Eerst is dat lijntje nog als vage voetstappen in terugverend gras, maar hoe vaker het belopen is hoe duidelijker het pad wordt. Tot de peuter er helemaal op vertrouwt en de route naar believen zelf kan gaan: dan is het nieuwtje eraf en verandert het veroverde in de vreugde van de herkenning, in houvast.
Tintelende scheppingskracht
Als ik zelf iets maak, teken of schrijf, herken ik die dynamiek. Steeds even loslaten en opnieuw naar dit nog vreemde zich onder mijn handen vormende kijken en dan voelen, tasten, proeven of ‘mijn paadje’ al af is. Waar komt het nog niet helemaal overeen met mijn bedoeling? Of misschien kan ik beter zeggen: met mijn intentie – die ik me niet eens altijd helemaal bewust ben.
Spannend is dan hoe ver je door kunt gaan met aanpassen. Met te veel perfectionisme, te veel vorm, niets aan het toeval overlatend ‘sla je het dood’. Dat wat zojuist nog tintelde van scheppingskracht en net niet helemaal vervulde potentie heeft zijn ‘nieuwtje’, zijn vitaliteit, dan verloren. En meestal krijg je die ruimte niet meer terug: het papier wordt smoezelig, de woorden een brij…je zult echt opnieuw moeten beginnen!
Leven in potenties
Iets zit dus vol ‘nieuws’ op het moment dat er nog keuzes gemaakt kunnen worden. Het verliest een beetje aan potentie zodra er richting is gekozen en al iets van de vorm verschijnt. Kijk bijvoorbeeld naar een nieuwe relatie, die nog alle kanten op kan gaan. Zodra zich een zwangerschap aandient wordt de verbintenis weliswaar rijker, maar tegelijk in zekere zin beperkter qua mogelijkheden. En wat het kind vervolgens mee zou kunnen brengen krijgt een zekere begrenzing zodra duidelijk is of het een jongen of een meisje zal zijn. Misschien was het zo gek nog niet dat we dat vroeger pas wisten na de geboorte! Ondertussen rijpen de omnipotente stamcellen in het embryo uit tot cellen met gerichte eigenschappen: typische levercellen, of spierweefsel, of zenuwcellen. Cellen dus, die niet meer alles kunnen (worden). Zulke afslagen – dit wel, dat dus niet – worden voortdurend genomen. En hoe eerder tijdens een scheppingsproces zo’n zijweg wordt ingeslagen, hoe geringer daarna de mogelijkheden nog zijn. Als mens danken we dan ook veel aan onze late en trage ontwikkeling, onze langdurige hulpeloosheid, ons lange wachten tot de uiteindelijke vorm klaar is. Juist daardoor zijn we uiteindelijk rijk aan vermogens en houden we veel vrijheid in hoe we onze mogelijkheden zullen gaan gebruiken. De mens houdt dus iets nieuws, blijft leven in potenties, in principe zijn leven lang. Vergelijk dat eens met een dier dat na de geboorte meteen met de kudde mee moet rennen. Wij mogen daar wel twintig jaar over doen…. en ook nog eens telkens opnieuw beginnen, aan een volgend leven.
Tasten & luisteren
Ik ga nog even terug naar het allereerste begin van een nieuw leven. Spannend vind ik dat daarvoor een fase nodig is die ik maar noem: ‘dansen in de chaos’. Een fase van oplossen, van niet-weten, van openstaan voor wat wil komen. Zoals de embryoloog Jaap van der Wal* zo prachtig kan vertellen is de eicel voor de bevruchting omringd door een krans van onnoemelijk veel zaadcellen die samen in een draaiende dansende vibratie lijken te komen. Het is geen strijd welke zaadcel zich als eerste naar binnen dringt, maar eerder een tastend, luisterend gebeuren tot op zeker moment kennelijk duidelijk is voor welke zaadcel de eicel zich zal openen. Dit genetisch materiaal heeft de naderende ziel nodig om zijn opgave in dit leven zo goed mogelijk te volbrengen – het mag samensmelten met de eicel.
Opbouwkrachten
Een iets ander soort ‘oplossen en luisteren’ komt voor in de rustende pop waarin de rups verdwijnt en de vlinder gevormd wordt. Of in zaad dat in de aarde is gelegd en opzwelt vóór het gaat ontkiemen. De oude vorm zal en moet verdwijnen en pas in de vormeloosheid waarmee dat gepaard gaat kan ‘de bedoeling’ indalen. Er is dan een soort ruimte geschapen via welke nou juist die ene vlinder of die ene plant in materiële vorm kan verschijnen. Ook in de vertering van ons voedsel vinden we dit terug: de stoffelijkheid gaat door een soort nulpunt, een verdwijnpunt. Pas daarna komen krachten beschikbaar voor de opbouw in ons lichaam.
Groeien
Zijn we zelf op zoek naar nieuw leven, dan helpt het om deze wetmatigheden te kennen. Iets werkelijk nieuws kan pas verschijnen als er een lege ruimte mag zijn waar oude vormen zijn opgelost en er een luisterende openheid is voor dat wat misschien wil verschijnen. Je kunt het nieuwe niet ergens in stoppen of uit trekken: het kan alleen groeien. En dan zul je tijdens het verschijnen telkens even afstand moeten nemen, moeten kijken, proeven, tasten voordat je er weer iets aan toevoegt om het te helpen bij zijn verschijnen.
Zelf probeer ik zo te kijken naar alle vorm-oplossende chaos die onze wereld momenteel overspoelt en de vele nieuwe maatschappelijke initiatieven die nu beginnen op te bloeien. En naar mijn prachtige pasgeboren kleinkind. Kijken, telkens weer kijken: wie ben jij? Wat kom je doen? Welk ‘nieuws’ breng jij mee?
